مسجد نقشینه بیدگل

مسجد نقشینه قدیمی‌ترین اثر بجا مانده از دوره سلجوقی در بیدگل

مسجد نقشینه بیدگل در محله درب مختص آباد قرار دارد. این مسجد که به مسجد «حاج قاسم» نیز معروف می باشد از بناهای دوره سلجوقی است که دردوره صفویه گسترش یافته و بخشی از تزئینات آن مربوط به اوایل دوره قاجار است. در ایوان این مسجد کتیبه خط ثلث به دست خط محمد بیدگلی مورخ سال 1215ه ق وجود دارد، داخل شهر واقع شده و همچنین  این اثر در تاریخ ۲۷ مرداد ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۰۹۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

مسجد تک ایوانی نقشینه به عنوان قدیمی‌ترین اثر بجا مانده از دوره سلجوقی در شهر آران وبیدگل محسوب می‌شود؛ وجه تسمیه این بنا به جهت وجود نقش و نگارهای زیبا و بدیعی است که در دوره صفویه به ایوان مسجد اضافه و زینت‌بخش کالبد و نمای بیرونی آن بوده است؛ این بنا مساحتی نزدیک به 1200 مترمربع داشته و در گذشته مجموعه بازار، حوض‌خانه، کارگاه شعربافی، حسینیه و میدان خانقاه، بقعه چهل‌دختران(اختران) و تربه نقشینه را شامل می‌شده که هم اکنون حوض‌خانه، کارگاه شعربافی و بازار روبروی آن کاملا تخریب شده است.

حوض‌خانه نقشینه در قسمت شمال شرقی مسجد و درون بازار قرار داشته و کارگاه شعربافی نیز در گذر سمت شرقی بنای مسجد فعال بوده که هنوز نیز شعربافان و کارگران این محله آن را به خوبی به یاد می‌آورند. فضای سرپوشیده و ساباط بلند روبروی مسجد نقشینه تا سال 1371 شمسی یکی از مراکز اقتصادی و تجاری درون‌بافت محسوب می‌شده که در دو طرف خود، مغازه‌ها و دکان‌های نانوایی، آرایش‌گری، قصابی، نجاری خامه‌فروشی و شیره‌پزخانه (کارگاه پخت شیره و حلوا کنجد) را جای داده بود که متأسفانه هم اکنون تمامی آن تخریب شده است.
مسجد نقشینه توسط حاجی بابا قاسم بیدگلی مورد بازسازی قرار گرفته است که با استناد به ماده تاریخ ذکر شده در کتاب زادالمعاد علامه مجلسی به سال 1076 هـ‌ .ق بر می گردد که سبب شده برخی آن را به نام مسجد حاجی بابا قاسم نیز بشناسند؛ این بنا طی دوران زندیه و قاجاریه نیز مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته و محرابی منقش به اسمای الهی و کتیبه‌ای مربوط به سال 1215 هـ .ق  به خط حاج محمد بیدگلی در ایوان مسجد الحاق شده است.
فضای پشت ایوان نقشینه را شبستان تابستانی تشکیل می‌دهد که در سال 1376 شمسی توسط استاد حاج علی محمد رحیمی و با کمک اداره میراث فرهنگی کاشان، مرمت و بازسازی شده است. ایوان بلند و رفیع این بنا در سال 1380 شمسی با کوشش هیأت امنای مسجد و توسط استاد آقا رضا میخو به طرز ماهرانه‌ای مورد مرمت و استحکام بخشی قرار گرفته است. بخش شبستان زیرزمینی (زمستانی) آن نیز شامل چندین ردیف چشمه طاق کوتاه می‌باشد که مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و مردم محل از شبستان تابستانی برای نمازگزاردن استفاده می‌کنند.
از جمله آثار ارزشمند و نفیس این مسجد، مجموعه 30 جلدی قرآن خطی هر کدام یک جزء، با قدمت 1192 هـ .ق است که به همت عده‌ای از زنان محله و به خط سید میرزا حسینعلی بیدگلی بوده که با این وجود می توان این مسجد را به عنوان اولین کانون فرهنگی مذهبی خواهران منطقه در دوره زندیه مورد تحلیل و بررسی قرار داد. در این محله کوچه‌ای معروف به ملا وجود دارد که محل سکونت عده ای از علما و فضلای بزرگ شهر(ملامحسن جبل عاملی و فرزندانش) بوده که برخی از آنها هم اکنون در مقبره العلمای بیدگل مدفون می باشند.

--------------------------------------------------------------

عکس ها بزودی اضافه میشود