کاروانسرای مرنجاب آران و بیدگل

کاروانسرای مرنجاب، بنایی در قلب کویر

کاروانسرای مرنجاب، بنایی در قلب کویر
کاروانسرای مرنجاب، در کنار دریاچه نمک در قلب کویر ساخته شده است. درباره دلیل ساخت این قلعه و کاروانسرا در کنار دریاچه نمک، نقل است که شاه عباس با وجود ایجاد کاروانسرا و قلعه های متعدد در سراسر کشور، در این منطقه تأسیسات دفاعی تعبیه نکرده بود، چون تا آن زمان دشمنان به خاطر دریاچه نمک و گستره کویر، از این سوی به پایتخت هجوم نبرده بودند.

نام کاروانسرا بر اساس نام منطقه که به کویر مرنجاب شهرت دارد گذاشته شده است. مرنجاب از شرق به دشت کویر و از جنوب شرقی به دو کوه یخاب و کوه لطیف منتهی می شود. شور نبودن آب قنات کاروانسرای مرنجاب همه ساله بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی را به سوی خود می کشاند. قلعه مرنجاب، کاروانسرایی است در کویر که در مسیر راه ابریشم قرار دارد و در گذشته کاروانها برای سفر به خراسان، اصفهان، ری و بالعکس از این مسیر می گذشتند و از آب قنات نزدیک این قلعه سیراب می شدند.
حمله ازبک ها و افغان ها از طریق دریاچه نمک به کاشان که تا اصفهان پیش رفتند، شاه عباس را به صرافت انداخت تا در سال ۱۰۱۲ قمری سریعا یک پایگاه نظامی در این منطقه ایجاد کند و جلوی تهدید را بگیرد.
بالای کاروانسرا به شکل سنگرهای دیدبانی است و ذکر شده که همیشه ۵۰۰ پاسدار مسلح در قلعه حضور داشتند و امنیت عبور کالا از چین به اروپا و بر عکس را در این منطقه تأمین می کردند. قنات کنار کاروانسرا که برکه بزرگی به وجود آورده است، آب شیرین دارد و این در کویر نمک و شوره زار یک معجزه است، معجزه ای بی مانند که رازش هنوز فاش نشده است.کاروانسرای مرنجاب در ارتفاع ۸۱۰ متری از سطح دریای آزاد و در حاشیه جنوبی دریاچه قم واقع شده است.
وضعیت اقلیمی
کاروانسرای مرنجاب در مرنجاب از دهستان های شهرستان آران و بیدگل واقع شده است. در منطقه کویری آران و بیدگل، باد مثل هر منطقه کویری دیگر، یک عامل تعیین کننده اقلیمی است. باد، هم در شکل دهی به وضعیت طبیعی کویر و هم در شیوه زندگی انسان بیابان نشین تأثیر تعیین کننده دارد. بادهای نامطلوب بزرگترین آفت کویر و باد مطلوب، نسیمی از بهشت است که کویر تفتیده را شاداب و با طراوت می کند. متأسفانه در این منطقه جز دو باد شهریاری و باد شمال، سایر بادها چون باد خراسان، باد قبله، باد طوفان، باد سیاه و بویژه باد لوار از بادهای نامطلوب محسوب می شوند.
در منطقه آران و بیدگل همه چیز شکل و نمود کویری دارد و هر پدیده ای، طبیعی یا انسانی، آیینه کویر است.
چگونه به مرنجاب برویم؟
جاده آران و بیدگل به مرنجاب و دستکن یکی از راههای ارتباطی است که اصفهان را به شهرهای کاشان، یزد، مشهد و تهران متصل می ساخته است. در زمان صفویه مسیر اصفهان(پایتخت) و مشهد اهمیت خاصی داشته است.
مسیر مرنجاب، اصفهان را از طریق کاشان به جاده سنگفرش اصفهان مشهد متصل می کرده است. این مسیر از گرمسار به طرف پایین منحرف شده و تا سیاهکوه ادامه می یابد و به جاده دستکن متصل می شود. دستکن در ادامه مسیر مرنجاب، محل انشعاب جاده ای بوده که کاشان را به گرمسار و ورامین مرتبط می ساخته و شاخه ای به طرف اردستان و شاخه ای به جانب یزد ادامه می یافته است. مجموعه این مسیرها به عنوان جاده های فرعی برای اتصال به جاده ابریشم در بخشی که دامغان را به ری متصل می کرد، عمل می کرده است.
مجموعه تمامی زیباییهای این جاده، قلعه مرنجاب و قنات آب شیرین حوالی قلعه باعث شده است که همه ساله بر تعداد مشتاقان دیدار این منطقه افزوده شود. همچنین به علت نزدیک بودن این کاروانسرا به شهرستان آران و بید گل بازدید کنندگان بسیاری در سال از آن دیدن می کنند. کاروانسراهای مرنجاب،قصر بهرام، ده نمک، سرخه و چندین کاروانسرای دیگر در این مسیر است. کاروانسرای مرنجاب و قصر بهرام در راه سیاه کوه و جاده کویرنمک قرار دارد.
نام کاروانسرا بر اساس نام منطقه که به کویر مرنجاب شهرت دارد گذاشته شده است. مرنجاب از شرق به دشت کویر و از جنوب شرقی به دو کوه یخاب و کوه لطیف منتهی می شود. کاروانسرای مرنجاب میزبان دوست داران تاریخ و طبیعت است که به آن جا می آیند تا در سکوتی وصف ناشدنی به گردش در کویر مرنجاب بپردازند و چند ساعتی را به دور از زندگی شهری سپری و به تاریخ سفر کنند. اما به جز آنها گروه دیگری نیز هستند که به این کاروانسرا سفر می کنند. دوست داران آسمان که از آلودگی نوری شهرها و گستردگی آن گریزان هستند به این کاروانسرا می آیند تا در بام این بنا و در زیر آسمانی صاف و تاریک شبی را به رصد بپردازند. سکوت کویر و شب تاریک،فرصت بسیار مناسبی برای برگزاری یک شب رصدی است.
این بنا در طول چند سال گذشته توسط اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان به طور کامل مرمت و بازسازی شده و دارای امکانات کامل آب و برق است که البته آب آن کمی شور است. برای رفتن به کاروانسرای مرنجاب باید از تهران به قم و سپس به کاشان بروید و از آن جا به سمت شمال شرق به سوی شمالی ترین شهر کویری استان اصفهان، آران و بیدگل حرکت کنید.
در شهر بیدگل امام زاده ای بزرگ به نام امام زاده هلال وجود دارد که در در قسمت شرقی شهر واقع شده است. این بنا مهم ترین بنای تاریخی و مذهبی و به قولی نشان شهر است که مردمان شهرهای نزدیک را برای زیارت به آن جا می کشاند. از امام زاده هلال تا کاروانسرای مرنجاب جاده خاکی(شوسه) وجود دارد که به طور دقیقی مشخص نیست و در طول راه چند دو راهی دارد. بنابراین مسافرانی که به قصد این کاروانسرا سفر می کنند از راهنمایان محلی کمک می جویند. از آران و بیدگل تا کاروانسرای مرنجاب در حدود دو ساعت راه است. در این مسیر هیچ روستایی وجود ندارد و تنها چند مزرعه کوچک آن هم در ابتدای راه در منطقه چهار طاقی هست.در طول مسیر تنها یک چاه آب قرار دارد که در نزدیکی جاده خاکی کاروانسرا است. از جاذبه های این مسیر شترهایی هستند که در دوردست ها به آرامی در حال حرکت هستند و گهگاه به نزدیکی جاده می آیند.
آب و هوای کویر مرنجاب
آب و هوای کویر مرنجاب در فصل تابستان گرم است و به خصوص در طول روز دمای هوا بسیار بالا می رود.این امر باعث می شود که حیوانات موذی همچون عقرب، رتیل و گهگاه مار به کاروانسرا بیایند و برای ساکنان کاروانسرا مشکلاتی ایجاد کنند. البته به خاطر مرمت و بازسازی که در چند سال قبل انجام شده است کل کاروانسرا و به خصوص پشت بام آن به طور کامل سم پاشی شده است و هر چندمدت یک بار این کار تجدید می شود. پیشنهاد مسئولان کاروانسرا این است که گروه هایی که شب را در این بنا به سر می برند در بام کاروانسرا استراحت نکنند. کاروانسرای مرنجاب، تپه های شنی، دشت بی انتهای کویر، سیاه کوه و طلوع و غروب زیبای خورشید در افق باز کویر به همراه آسمان پرستاره اش به علاوه ده ها جاذبه طبیعی دیگر سوژه های بسیار زیبایی برای عکاسان طبیعت است که عازم این منطقه از ایران زمین هستند.
منبع:ایمنا

نقشه مرنجاب آران و بیدگل

نقشه گردشگری مرنجاب آران و بیدگل

(برای وضوح بهتر نقشه بر روی آن کلیک کنید)

موضوعات مرتبط با این مطلب (برای مشاهده مطلب بر روی آن کلیک کنید):

۱-نقشه گردشگری نوش آباد آران و بیدگل

۲-نقشه دیجیتالی آران و بیدگل

۳-فهرست آثار تاریخی آران وبیدگل

۴-نقشه گردشگری آران و بیدگل

۵-نقشه مرنجاب آران و بیدگل

معرفی آران و بیدگل

معرفی آران و بیدگل

مختصات جغرافیایی:
موقعیت: شمال اصفهان
بخش: مرکزی،کویرات
شهر: آران و بیدگل، نوش آباد، ابوزیدآباد، سفیدشهر
فاصله از اصفهان: 194 کیلومتر
آب و هوا: کویری
قدمت: پیش از مهاجرت اقوام آریایی
---------------------------------------
جاذبه های طبیعی و گردشگری (اکوتوریسم):
- حاشیه دریاچه نمک
- مسابقات شترسورای
- پارک طبیعی حاشیه دریاچه نمک
- اجتماع پرندگان مهاجر در پاییز هر سال (در فاصله 50 کیلومتری شمال شهر آران و بیدگل)
- قنات و آبگیر حاشیه دریاچه نمک
- مسابقات رالی (اتومبیل رانی) بر روی دریاچه نمک
- دشت کویر و نوار بند ریگ در شمال شهر آران و بیدگل
---------------------------------------
آثار تاریخی و معماری:
- مسجد توی ده بیدگل
- مسجد جامع نقشینه بیدگل
- مسجد جامع قاضی
- آب انبار آقا شهاب  
- آب انبار سرکوچه یچخال
- بقاع متبرکه امامزاده محمد، امامزاده هادی
- حمام رختشویخانه خواجه
- شاهزاده محمد نوش آباد، بی بی زینب یزدل
- کاروانسرای تاریخی مرنجاب
- حمام تاریخی حاج محمد
- مسجد جامع نوش آباد
- شهر زیر زمینی اویی
- کاروانسرای شاه عباس
- قلعه¬های سیزان و کرشاهی (دومین بنای خشت و گلی بعد از ارگ بم دوره مغول)
- مسجد جامع روستای محمد آباد کویر (بنای دوره ساسانی که بعدها به مسجد تبدیل شد)
و...
----------------------------------------
صنایع دستی و هنری:
فرش بافی
----------------------------------------
سوغات:
فرش
----------------------------------------
محل اقامتی:
---؟!! ...

...

 

فهرست ابنیه واماکن تاریخی ثبت شده آران و بیدگل در فهرست آثار ملی

فهرست ابنیه واماکن تاریخی ثبت شده آران و بیدگل در فهرست آثار ملی

ردیف	نام اثر	آدرس	شماره ثبت	تاریخ ثبت	ملاحظات
1	مسجد جامع نوش آباد	شهر نوش آباد	2015	19/2/77	سلجوقی - قاجاری
2	امامزاده هلال بن علی (ع )	شهرآران وبیدگل	2094	27/5/77	ایلخانی –  قاجاری
3	مسجد نقشینه بیدگل	شهرآران وبیدگل	2091	27/5/77	سلجوقی - قاجاری
4	خانه مرحوم آیت الله ملامحمد حسین دربندی وفتحعلی خان صدر آرانی	شهرآران وبیدگل	2113	18/6/77	صفوی
5	مجموعه قاضی آران	شهرآران وبیدگل	2225	3/12/77	سلجوقی
6	کاروانسرای شاه عباسی ابوزید آباد	شهرابوزیدآباد	2371	23/5/78	صفوی
7	مسجد جامع روستای محمد آباد کویر	روستای محمدآباد ( بخش مرکزی)	3622	15/12/79	ایلخانی
8	بنای تاریخی شاهسوسا	2کیلومتری جاده قدیم کاشان - آران وبیدگل	3623	15/12/79	سلجوقی
9	آب انبارمرکزی نوش آباد	شهرنوش آباد	3624	15/12/79	قاجاری
10	امامزاده هادی (ع) بیدگل	شهرآران وبیدگل	3625	15/12/79	سلجوقی - قاجاری
11	مسجد بازار	شهرآران وبیدگل	4186	10/7/80	سلجوقی- صفوی-  قاجار
12	مسجد شیخ عبدالصمد	شهرآران وبیدگل	4187	10/7/80	صفوی - قاجاری
13	قلعه خشتی نوش آباد	شهرآران وبیدگل	6145	7/7/81	سلجوقی
14	محوطه تاریخی دشت مختارآباد	4کیلومتری جنوب شرقی شهرک صنعتی	6540	7/7/81
15	مسجد بابا حاجی	شهر آران وبیدگل	6541	7/7/81	صفوی- قاجاری
16	امامزاده علی اکبر(ع )	شهر آران وبیدگل	7671	17/12/81	صفوی- قاجاری
17	بقعه فیض آباد کویر	15 کیلومتری شمال آران وبیدگل	7670	17/12/81	قاجاری
18	مسجد ملاعلی آران	شهرآران وبیدگل	9013	10/3/82	قاجار
19	بقعه هفت امامزاده (ع) بیدگل	شهرآران وبیدگل	9014	10/3/82	قاجار
20	زیارتگاه  شاهزاده محمد (ع)	شهرنوش آباد	9015	10/3/82/	ایلخانی تا قاجاری
21	مسجد علی بیدگل	شهر آران وبیدگل	9016	10/3/82	ایلخانی تا قاجاری
22	مسجد وآب انبارمدرسه  بیدگل	شهر آران وبیدگل	9017	10/3/82	ایلخانی تا اواخر مغول
23	پل ساق آباد	یک کیلومتری شمال شرقی نوش آباد	9018	10/3/82	قاجاری
24	آب انبارچاله سی نوش آباد	شهرنوش آباد جنب مسجد جامع	9019	10/3/82	قاجاری
25	خانه امینی	روستای علی آباد ( بخش مرکزی )	9026	10/3/82	قاجاری
26	کاروانسرای حسین آباد	روستای حسین آباد ( بخش کویرات )	10247	23/6/82	قاجاری
27	قلعه های  شجاع آباد	سرراه آسفالت فیض آباد کویر	10257	1/7/82	قاجاری
28	آب انبار سرکوچه یخچال	شهر آران وبیدگل	11590	24/12/83	قاجاری
29	بازار سرگنگه	شهرآران وبیدگل	12105	30/4/84	صفوی
30	تپه کهریز	شهرستان آران وبیدگل- 6کیلومتری شرق مشکان	12237	30/4/84